«Ο τρόμος του πολέμου»: Το Associated Press θα συνεχίσει να αναφέρει τον Nick Ut ως τον φωτογράφο της εικόνας

Στα τέλη Ιανουαρίου του 2025, η ταινία The Stringer, που παρουσιάστηκε στη Γιούτα στο πλαίσιο του αμερικανικού φεστιβάλ Sundance, συγκλόνισε τον κόσμο της φωτογραφίας. Σε σκηνοθεσία του Bao Nguyen, το ντοκιμαντέρ προσπαθούσε να αποδείξει ότι η περίφημη φωτογραφία που τραβήχτηκε στις 8 Ιουνίου 1972 με ένα κοριτσάκι να τρέχει γυμνό κατά μήκος ενός δρόμου, στου οποίου το πρόσωπό βλέπει κανείς τι θα πει ο «τρόμος του πολέμου», μετά τον βομβαρδισμό του χωριού Trang Bang στο Βιετνάμ, δεν είχε τραβηχτεί από τον Nick Ut, αλλά από έναν άγνωστο ανεξάρτητο φωτογράφο, τον Nguyen Than Nghé, που είχε προσληφθεί ως οδηγός εκείνη την εποχή από μια ομάδα του αμερικανικού καναλιού NBC.

Το «κοριτσάκι της ναπάλμ» -η Kim Phuc, που σήμερα είναι εξηντάχρονη και ζει στον Καναδά, έχει γίνει «πρέσβειρα της ειρήνης»- το οποίο έχει δει όλος ο κόσμος και έχει γίνει ένα από τα πιο εντυπωσιακά οπτικά σύμβολα της βαρβαρότητας του πολέμου, ο οποίος, ακόμη και σήμερα, συνεχίζει να εξοντώνει ακόμη και τα πιο αθώα θύματα αμάχων, ιδίως παιδιά.

Η φωτογραφία φέρει τον τίτλο «Ο τρόμος του πολέμου».

«Η σε βάθος ανάλυση των εικόνων, οι συνεντεύξεις με μάρτυρες και η εξέταση όλων των φωτογραφιών που τραβήχτηκαν στις 8 Ιουνίου 1972 υποδηλώνουν ότι πιθανότατα ο Ut τράβηξε τη φωτογραφία. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι την τράβηξε κάποιος άλλος»

«Ο τρόμος του πολέμου»

Τεχνολογικά όρια

Ήταν λοιπόν ο Nick Ut Cong Huyn, ένας νεαρός τότε δημοσιογράφος 21 ετών, του οποίου η επαγγελματική καριέρα διήρκεσε μέχρι το 2017, ένας σφετεριστής που είχε κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση για τη λήψη της εικόνας «Ο τρόμος του πολέμου» (Word Press Photo το 1972, βραβείο Πούλιτζερ για τη φωτογραφία ειδήσεων το 1973 κ.λπ.);

Περισσότερο από τρεις μήνες μετά την εκπομπή του The Stringer, το Associated Press (AP) αποφάνθηκε ότι δεν ήταν… με το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Αυτό, στην ουσία, είναι το συμπέρασμα μιας λεπτομερούς έρευνας που αποτέλεσε αντικείμενο μιας έκθεσης 97 σελίδων, η οποία παρουσιάστηκε την Τρίτη 6 Μαΐου.

«Η σε βάθος ανάλυση των εικόνων, οι συνεντεύξεις με μάρτυρες και η εξέταση όλων των φωτογραφιών που τραβήχτηκαν στις 8 Ιουνίου 1972 υποδηλώνουν ότι πιθανότατα ο Ut τράβηξε τη φωτογραφία. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι την τράβηξε κάποιος άλλος», υποστήριξε σε ανακοίνωσή της η Lauren Easton, εκπρόσωπος του αμερικανικού πρακτορείου ειδήσεων.

Ως εκ τούτου, το AP αποφάσισε να διατηρήσει τα πνευματικά δικαιώματα της φωτογραφίας, η οποία συνεχίζει να αναφέρεται ως «Nick Ut». Ενώ παραδέχεται ότι, σχεδόν μισό αιώνα μετά, η εξαφάνιση πολλών πιθανών μαρτύρων, καθώς και οι τεχνολογικοί περιορισμοί της εποχής, δεν θα μας επιτρέψουν ποτέ να φτάσουμε στο τέλος της ιστορίας 100%.

Η έρευνα αναφέρει ότι είναι «πιθανό» η φωτογραφία να τραβήχτηκε με Pentax, παρόλο που ο Nick Ut ανέφερε συχνά σε συνεντεύξεις του ότι είχε χρησιμοποιήσει δύο φωτογραφικές μηχανές Leica και δύο Nikon. «Η ιστορία λέει ότι ο Ut τράβηξε τη φωτογραφία με μια Leica. Η έρευνα έδειξε ότι αυτό ήταν απίθανο. Όμως ο Ut συνήθιζε να χρησιμοποιεί και άλλες φωτογραφικές μηχανές, ιδίως Pentax που κληρονόμησε από τον εκλιπόντα αδελφό του», αναφέρει η έκθεση.

Από την πλευρά του, ο Nick Ut παραδέχτηκε σε δήλωσή του ότι η κατηγορία ήταν «πολύ δύσκολη» για να ζήσει μαζί της και του προκάλεσε «μεγάλο πόνο».

Kim Phuc, Μπογκοτά, Κολομβία, 2011

Οι συνθήκες εργασίας

Στο βιβλίο The Stringer, ο πρώην βρετανός φωτορεπόρτερ Gary Knight υποστηρίζει ότι ο πρώην διευθυντής του Associated Press Horst Faas (που έχει πλέον αποβιώσει) είχε ζητήσει από τον Carl Robinson, έναν συντάκτη που είχε αποσπαστεί στη Σαϊγκόν (σήμερα Ho Chi Minh City), να πιστώσει τον Nick Ut, ο οποίος ανήκε στο πρακτορείο, αντί του Nguyen Than Nghé – ο οποίος, στα 87 του χρόνια, ζει σε μέτρια σύνταξη στην Καλιφόρνια.

Ο ισχυρισμός αυτός υποστηρίζεται στο ντοκιμαντέρ από μια αναπαράσταση από την Index, μια ένωση που ειδικεύεται σε ευαίσθητες έρευνες (όπως υποτιθέμενες αστυνομικές γκάφες). Η Kim Phuc, από την πλευρά της, έδωσε επίσης το πλεονέκτημα της αμφιβολίας (επειδή δεν μπορούσε να θυμηθεί το πρόσωπο του ανθρώπου που την είχε απαθανατίσει στον πανικό), και σε δελτίο Τύπου έδωσε την υποστήριξή της στον Nick Ut – με τον οποίο έχει αναπτύξει φιλική σχέση.

Όταν ο Alain Mingam, πρώην αρχισυντάκτης του πρακτορείου Gamma και νυν αντιπρόεδρος των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF), ρωτήθηκε σχετικά με αυτή την εμπλοκή τον Ιανουάριο, ήταν προσεκτικός να περιγράψει τις πολύ διαφορετικές συνθήκες εργασίας στις αρχές της δεκαετίας του 1970: «Πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι η ‘εξατομίκευση’ των φωτογραφικών τίτλων εμφανίστηκε πραγματικά μόνο με την άνοδο των μεγάλων πρακτορείων, Sipa, Sygma και Gamma. Πριν από αυτό, συχνά δεν υπήρχαν καθόλου ονόματα, και μπορούσε ακόμη και να καταλήξεις με ένα πραγματικό αλαλούμ στις εκθέσεις, σε σημείο που ο Nick Ut θα μπορούσε να έχει κληρονομήσει τη φωτογραφία χωρίς καν να καταλάβει ότι δεν ήταν δική του».