Προϊστορικά δόρατα από οστά φαλαινών βρέθηκαν στην Ευρώπη

Αρχαιολογικές ανασκαφές στη Γαλλία και την Ισπανία, κατά μήκος του Βισκαϊκού Κόλπου στον Ατλαντικό, αποκαλύπτουν ότι οι άνθρωποι που ζούσαν στην περιοχή πριν από 20.000 χρόνια είχαν την εφευρετικότητα να κατασκευάζουν εργαλεία από οστά φαλαινών.

Τα εργαλεία, κυρίως αιχμές για δόρατα, κατασκευάστηκαν από οστά τουλάχιστον πέντε μεγαλόσωμων ειδών  φάλαινας, κυρίως φυσητήρες αλλά και πτεροφάλαινες, γαλάζιες  και γκρίζες φάλαινες, βισκαϊκές μαύρες φάλαινες και φάλαινες της Γροιλανδίας.

Είναι τα αρχαιότερα εργαλεία από οστά φαλαινών με διαφορά 1.000 έως 2.000 ετών.

Δεδομένου όμως ότι εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν δυνατότητες ναυσιπλοΐας, οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες που δημιούργησαν τα εργαλεία πιθανότατα δεν μπορούσαν να κυνηγήσουν τέτοια κήτη.

Τα οστά πιθανότατα προήλθαν από φάλαινες που εξόκειλαν νεκρές στις ακτές, δήλωσε στο Reuters η Κρίστα ΜακΓκραθ, βιομοριακή αρχαιολόγος του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνηας, μέλος της ομάδας που περιγράφει τα ευρήματα στο Nature Communications.

«Η πλειονότητα των οστών που αναγνωρίσαμε προέρχονται από πελαγικά είδη των βαθέων υδάτων –όπως οι φυσητήρες και οι πτεροφάλαινες- τα οποία αυτές οι προϊστορικές ομάδες θα ήταν πολύ δύσκολο να κυνηγήσουν. Εξάλλου δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι διέθεταν την τεχνολογία που θα απαιτούσε το κυνήγι, όπως βάρκες που βγαίνουν στην ανοιχτή θάλασσα» εξήγησε η ΜακΓκραθ.

Ορισμένα από τα οστά βρέθηκακαν στο σπήλαιο του Ίστουριτζ στη Γαλλία (Christian Normand via Reuters)

Τα 71 οστά φαλαινών που εξέτασε η ομάδα βρέθηκαν σε 27 σπηλιές. Τα αρχαιότερα βρέθηκαν στην Ισπανία και χρονολογήθηκαν στα 20.500 χρόνια, όταν η Γη διένυε την πιο πρόσφατη εποχή των παγετώνων.

Εκείνη την εποχή, αιχμές για δόρατα κατασκευάζονταν συνήθως από κέρατα ελαφιού, τα οποία ήταν πιο εύπλαστα και γερά σε σχέση με τα οστά των χερσαίων θηλαστικών. Τα κόκκαλα φάλαινας ίσως προσέφεραν κάποια πλεονεκτήματα όπως το μεγάλο μέγεθος. Ορισμένες αιχμές είχαν μήκος άνω των 40 εκατοστών, το οποίο δύσκολα θα πετύχαινε κανείς με κέρατα.

«Πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για το κυνήγι τα κύρια θηράματα της εποχής –ταράνδους και κόκκινα ελάφια, άλογα, βίσωνες και αίγαγρους» ανέφερε ο Ζαν Μαρκ Πετιγιόν του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Αν και το κρέας οπληφόρων ειδών ήταν η κύρια τροφή σε αυτή την περίοδο της προϊστορίας, οι άνθρωποι εκείνης της εποχής κυνηγούσαν επίσης θαλασσοπούλια και ψάρευαν για να συμπληρώσουν τη διατροφή τους.

Όπως είπε η ΜακΓκραθ, «τα νέα ευρήματα μάς λένε ότι αυτές οι προϊστορικές ομάδες ήταν πιθανότατα καλά προσαρμοσμένες στο παράκτιο περιβάλλον».

«Τα οστά φαλαινών δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για την κατασκευή εργαλείων. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις χρήσης τους ως καυσίμου –τα κόκκαλα περιέχουν μεγάλες ποσότητες ελαίου- μεταξύ άλλων. Και το υπόλοιπο μέρος της φάλαινας σίγουρα θα αξιοποιούταν –για δόντια ή μπαλαίνες, κρέας ή δέρμα. Μια και μόνο θάλασσα προσφέρει πολλούς πόρους».