Η συζήτηση για τα κρίσιμα όπως πρέπει να γίνεται

Όταν ξεκινούσαμε την προετοιμασία για το inForum κύριο μέλημα και δέσμευσή μας ήταν να κάνουμε ουσιαστικό διάλογο πάνω σε ένα ζήτημα που συμπυκνώνει στην πραγματικότητα όλες τις παθογένειες αυτής της χώρας.

Και σοβαρή συζήτηση σήμαινε πολύ συγκεκριμένα πράγματα:

Πρώτον, συζήτηση πάνω σε πραγματικά δεδομένα. Γι’ αυτό και ζητήσαμε από την Metron Analysis μια έρευνα που να καταγράφει το πρόβλημα σήμερα και τον βαθμό στον οποίο υπάρχουν ακόμη ισχυρές τάσεις φυγής από τη χώρα.

Αναγκαία επίσης η ρεαλιστική και ψύχραιμη ερμηνεία των ευρημάτων εξού καλέσαμε και επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με το θέμα σοβαρά, το μελετούν επί χρόνια και έχουν την πραγματική εικόνα.

Ακριβώς γιατί δεν θέλαμε μια συζήτηση που να πατάει πάνω σε προκατασκευασμένες τοποθετήσεις, στερεότυπα, γενικολογίες, ευχολόγια ή πανηγυρικά non paper.

To δεύτερο ήταν η εξασφάλιση της συμμετοχής του συνόλου των παραγόντων που εμπλέκονται και τους αφορά το πρόβλημα: αυτό σήμαινε προφανώς εκπροσώπων της κυβέρνησης, αλλά και των άλλων κομμάτων, εκπροσώπων των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και προφανώς της ίδιας της νεολαίας.

Κοντολογίς, να έχουμε μαζί όλους αυτούς που πρέπει όντως κάποια στιγμή να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι και να αναζητήσουν από κοινού λύσεις, εάν θέλουμε αυτή η χώρα να αποκτήσει ξανά μέλλον.

Γιατί το μέλλον της χώρας για να είναι ευοίωνο δεν μπορεί να σχεδιαστεί μόνο από πολιτικούς.

Χρειάζεται να βάλουν πλάτη και οι δυνάμεις της γνώσης και της επιστήμης και η επιχειρηματικότητα και η κοινωνία των πολιτών.

Δεν μας αρκούσε όμως απλώς να έχουμε ένα «αντιπροσωπευτικό δείγμα».

Θέλαμε και μια άλλη μορφή στη συζήτηση, ένα ζωντανό γόνιμο διάλογο.

Και γι’ αυτό τον λόγο αποφασίσαμε να έχουμε νέες και νέους στα πάνελ, να κάνουν και αυτοί ερωτήσεις και να υποχρεώνουν όλους αυτούς που χαράσσουν πολιτική (ή οραματίζονται να χαράξουν πολιτική) όταν την ανακοινώνουν ή την υπερασπίζονται να κοιτάζουν στα μάτια τους ανθρώπους που υφίστανται (ή θα υποστούν) τις επιπτώσεις των πολιτικών τους.

Γιατί δυστυχώς, όπως αποδεικνύεται από πλήθος αποφάσεων και χειρισμών, με τον τρόπο που είναι οργανωμένη η επαγγελματική πολιτική, οι περισσότεροι πολιτικοί μιλούν με «συμβούλους» παρά με απλούς ανθρώπους.

Πιστεύουμε ότι μέσα από αυτή τη συζήτηση καταφέραμε να δείξουμε ότι το ζήτημα δεν είναι απλώς να βρούμε «κίνητρα» για την επιστροφή, αλλά να καταφέρουμε να κάνουμε αυτή τη χώρα να προσφέρει ένα μέλλον και μία προοπτική στους ανθρώπους που βρίσκονται σε αυτή ή θα ήθελαν να επιστρέψουν.

Την περίοδο της κρίσης οι νέοι έφευγαν γιατί δεν τους ‘άντεχε’ η χώρα, τώρα επιλέγουν το εξωτερικό γιατί δεν αντέχουν οι ίδιοι αυτή τη χώρα, είναι η αφοπλιστική αλήθεια που προκύπτει από τα στοιχεία, όπως εύγλωττα την εξέφρασε και ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, που αναμετρήθηκε όσο λίγοι με το πρόβλημα.

Και αυτό, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό δεν αντιμετωπίζεται απλώς με κάποιες «δράσεις» και καλή επικοινωνιακή τακτική.

Ούτε χωράει σε ένα powerpoint από αυτά που συνήθως συνοδεύουν τις κυβερνητικές διακηρύξεις.

Το ζήτημα είναι ότι η χώρα χρειάζεται μια «αλλαγή υποδείγματος».

Γιατί μπορεί να είμαστε στην «κανονικότητα», να αφήσαμε πίσω τα μνημόνια, να ξεπεράσαμε σε μεγάλο βαθμό την κρίση χρέους, να έχουμε ρυθμούς ανάπτυξης, όμως την ίδια στιγμή η χώρα γίνεται όλο και πιο άδικη με τις ανισότητες να αυξάνονται, όλο και πιο εξαρτώμενη από κλάδους που παράγουν πλούτο αθροιστικά, αλλά όχι συλλογική ευημερία, με όλο και μεγαλύτερη δυσκολία να αξιοποιήσει το υψηλής ειδίκευσης δυναμικό που παράγουν πρωτίστως τα υψηλής ποιότητας δημόσια πανεπιστήμια που διαθέτει.

Αντίθετα, όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε από τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο «παίρνουμε τους μέτριους και τους βαφτίζουμε άριστους», με την έλλειψη αξιοκρατίας και ουσιαστικής αξιολόγησης να παραμένουν ανοιχτές πληγές με πολυεπίπεδες επιπτώσεις. Πιο καυστικός ο Αλέξης Τσίπρας, κληθείς να σχολιάσει αν οι άριστοι έχουν κατακλύσει σήμερα το κράτος και το ποιοι τελικά αξιοποιούνται και ανελίσσονται, επικαλέστηκε τα λόγια του Σπύρου Αρταβάνη-Τσάκωνα, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και προσφάτως παραιτηθέντος προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), ο οποίος όταν ρωτήθηκε αν είχε μετανιώσει τη φράση που είπε ότι «η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα αρίστων αλλά τενεκέδων», είχε απαντήσει με χιούμορ βιτριολικό: ναι μετάνιωσα, όχι απλώς τενεκέδων, αλλά τενεκέδων ξεγάνωτων.

Η Ελλάδα γίνεται μια χώρα που χάνει διαρκώς ευκαιρίες για αναπτυξιακά και τεχνολογικά άλματα και επένδυση σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας. Μια χώρα που την ώρα που πανηγυρίζει τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών, διαρκώς ολισθαίνει προς την περιφέρεια των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Και, ναι, μια χώρα όπου μεγάλος αριθμός των ανθρώπων στις πιο κρίσιμες ηλικίες σκέφτεται να μεταναστεύσει.

Την επιτακτική ανάγκη αλλαγής παραγωγικού μοντέλου έθεσαν πολλοί από τους αξιόλογους συμμετέχοντες στο inForum, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις με μεσοβραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα, με την τοποθέτηση του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου να ξεχωρίζει για έναν ακόμη λόγο: ανέλαβε το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί για τη σημερινή κατάσταση, δεδομένης της πολύχρονης παρουσίας του στην πολιτική και σε κόμμα που άσκησε εξουσία. Η ανάληψη ευθύνης, δυσεύρετη αρετή σήμερα, είναι εκ των ων ουκ άνευ για να συνειδητοποιήσουμε το λάθος και να αλλάξουμε ρότα.

Η χώρα χρειάζεται επειγόντως μια εναλλακτική και η ανυπαρξία της επιβεβαιώνει το βαθύ πολιτικό πρόβλημα ανισορροπίας του πολιτικού συστήματος, που η κοινωνία και η οικονομία πληρώνουν ακριβά, όπως αποδεικνύει και η ανοιχτή πληγή του brain drain.

Δεν χρειάζεται απλώς αντιπολίτευση, ούτε απλώς κυβερνητική εναλλαγή ως τυπική δημοκρατική συνθήκη.

Χρειάζεται μια ιστορική αλλαγή πορείας, γιατί αυτή στην οποία κινείται τώρα έχει εξαντλήσει κάθε δυναμική και οδηγεί σε αδιέξοδα. Είναι άλλωστε η ίδια, και ας έχει αλλάξει το περιτύλιγμα, που κατέληξε στα καταστροφικά οικονομικά και κοινωνικά μνημόνια.

Οι πολιτικές δυνάμεις στην τωρινή δομή και συγκρότησή τους δεν πείθουν ότι μπορούν να την επεξεργαστούν.

Όμως, ευτυχώς υπάρχει ελπίδα, έχουμε – και αυτό το αισθανόταν όποιος παρακολουθούσε το inForum – τους ανθρώπους που έχουν την γνώση και την θέληση να επεξεργαστούν αυτή την εναλλακτική πορεία, να δημιουργήσουν το σύγχρονο όραμα που θα εμπνεύσει και θα κάνει σύμμαχο την κοινωνία: κάποιες και κάποιοι είναι στην πολιτική, άλλες και άλλοι είναι στην επιχειρηματικότητα, πολλές και πολλοί είναι στον ακαδημαϊκό χώρο και πάρα πολλές και πολλοί στην ίδια την κοινωνία.

Αυτό που λείπει είναι να συναντηθούν και να συναποφασίσουν ότι θα βάλουν πλάτη.

Πριν είναι αργά.