Προσφυγικό: Φρεγάτες και φωτοβολίδες

Οι ηγέτες αποφάσισαν, στην περίοδο Τραμπ, πως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν νοιάζονται πια για τη βιωσιμότητα, για το περιβάλλον, για το κλίμα, ούτε καν για τα δικαιώματα. Κι όσες κι όσοι νόμιζαν πως θα αμφισβητηθούν μόνο δικαιώματα «πολυτελείας» που αφορούν μονάχα «προνομιούχες» κι ιδιότροπες «μειοψηφίες», έρχεται περισσότερο από ποτέ άλλοτε να αμφισβητηθεί το πιο θεμελιώδες, το δικαίωμα στην ίδια τη ζωή. Ο τρόπος που αντιμετωπίζονται οι πρόσφυγες κι οι μετανάστες, ισοπεδώνει το δυτικό πολιτιστικό πλεονέκτημα. Ο τρόπος που αδιαφορούμε για τη γενοκτονία στη Γάζα που συντελείται σε live μετάδοση, μας καθιστά συνένοχους.

Κι αντί να μπει ένα στοπ, πρώτη η Ευρώπη άνοιξε τον χορό κι αποφάσισε πως «ελατήριο» ανάπτυξης θα είναι ένα σχέδιο εξοπλισμών και άμυνας, το ReArm Europe που προβλέπει πως θα δαπανηθούν 800 δισεκατομμύρια (εκ των οποίων τα 150 από δάνεια) στην επόμενη τετραετία. Κι ήρθε χθες, η Σύνοδος των χωρών μελών του ΝΑΤΟ να συμφωνήσει με τον «daddy» Τραμπ όπως τον αποκάλεσε o ολλανδός γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, Μαρκ Ρούτε ότι χρειάζεται περαιτέρω αύξηση των αμυντικών δαπανών από το 2% στο 5%. Μόνο η Ισπανία διαφώνησε. Η χώρα μας που ήδη σεμνύνεται πως βρίσκεται στο τοπ 5 των χωρών που ξοδεύουν τα μεγαλύτερα ποσά σε ποσοστό ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες, προφανώς πανηγύρισε την απόφαση.

Μας αρέσουν τόσο οι εξοπλισμοί κι οι αμυντικές δαπάνες που πλέον βρίσκουμε τρόπους να τους χρησιμοποιούμε και σε άλλες δραστηριότητες, πέραν του πολέμου. Για παράδειγμα, σε «οχυρωματικά έργα». Σωστά διαβάζετε, στην καθιερωμένη επίσκεψη του στον πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο πρωθυπουργός μας ενημέρωσε πως δύο πολεμικές φρεγάτες πλήρως εξοπλισμένες θα αναλάβουν την περιπολία της θαλάσσιας περιοχής νοτίως της Κρήτης ώστε να μην μετατραπεί η Κρήτη σε νέα πύλη εισόδου προσφύγων και μεταναστών.

«Δεν θα κάνουν κουμάντο οι διακινητές για το ποιος μπαίνει στην Ελλάδα» είπε μεταξύ άλλων ο πρωθυπουργός για την στρατηγική επιλογή να εμποδιστούν τα σαπιοκάραβα που μεταφέρουν ανθρώπους που συχνά έχουν πληρώσει όλο τους το βιός με την ελπίδα ότι ίσως φτάσουν στην Ευρώπη. Δεν ξέρω κατά πόσο οι φρεγάτες μπορούν πράγματι να λειτουργήσουν αποτρεπτικά, άλλωστε ζούμε στην χώρα που το 2020 θεώρησε καλή ιδέα την τοποθέτηση διχτυών χιλιομέτρων στη θάλασσα και συγκεκριμένα στα περάσματα των διακινητών, κόστους 500.000 ευρώ.

Κι όσο η συζήτηση κι η προσέγγιση του θέματος σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό κι εθνικό θεσμικό επίπεδο διεξάγεται με αυτούς τους όρους, η ακροδεξιά εδώ κι αλλού τρίβει τα χέρια της κι ευχαριστεί για την κανονικοποίηση της ρητορικής της με τρόπο που ποτέ δεν θα μπορούσε ούτε να ονειρευτεί. Ποιος θα φανταζόταν πριν μερικά χρόνια, στο τιμόνι του υπουργείου Μετανάστευσης τον Μάκη Βορίδη που όταν δεν ξηλώνει το πουλόβερ όποιας θεσμικής προστασίας υπάρχει για τους αιτούντες άσυλο απαντά θετικά σε «ιδεάκια» ακροατών για την απαγόρευση της μπούρκα στα πανεπιστήμια. Λες και υπάρχει τέτοιο θέμα…

Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που το βράδυ της Κυριακής στο Ρέθυμνο πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση μίσους έξω από το γήπεδο του Τσεσμέ, όπου φιλοξενούνταν προσωρινά 501 πρόσφυγες και μετανάστες, ανάμεσά τους λίγες γυναίκες κι ανήλικα παιδιά που διασώθηκαν από αλιευτικό σκάφος νότια της Κρήτης. Κάποιοι χορτάτοι κι εξαγριωμένοι που συγκεντρώθηκαν απ’ έξω πέταξαν φωτοβολίδες εντός του χώρου φιλοξενίας.

Βασικό επιχείρημα των «δεν είμαι ρατσιστής αλλά…» ήταν ότι στην πλειοψηφία τους οι διασωθέντες ήταν άνδρες 18-45 ετών. Όσο πιο επικίνδυνες γίνονται οι διαδρομές τόσο λιγότερες γυναίκες και παιδιά θα βλέπουμε σε βάρκες. Όπως λίγες γυναίκες και παιδιά έφευγαν μετανάστες από την πατρίδα μας στο παρελθόν προς Αμερική κι Αυστραλία. Είτε γιατί φοβούνταν ότι δεν θα βγάλουν το ταξίδι, είτε γιατί δεν θα επιβιβάζονταν καν, αφού δεν θα είχαν πολλές πιθανότητες να το βγάλουν. Από τη μία, το δυσθεώρητο κόστος του ταξιδιού και από την άλλη η δυσκολία του, εμποδίζει ολόκληρες οικογένειες να έρθουν. Δεν είναι κρουαζιέρα με δεδομένη άφιξη. Έρχονται εκείνοι που και κοινωνικά και πολιτισμικά θεωρούνται «ικανότεροι» να εργαστούν σκληρά και υπό αντίξοες συνθήκες ώστε να μαζέψουν χρήματα για εκείνα τα μέλη της οικογένειας που έμειναν πίσω ή με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα καταφέρουν να τα φέρουν.

Δεύτερο επιχείρημα, που κάνει θραύση τελευταία είναι ότι ανάμεσα στους καταφρονεμένους πρόσφυγες και μετανάστες που έρχονται από χώρες που μαστίζονται είτε από πολέμους, είτε από ανθρωπιστικές κρίσεις είτε από χρόνια αστάθεια, ανέχεια κι ανεργία ή κι από εσωτερικούς εκτοπισμούς λόγω κλιματικής κρίσης, υπάρχουν και τρομοκράτες. Είναι πιθανόν στα εκατομμύρια που έχουν διαχρονικά περάσει να υπάρχουν και κάποιοι τέτοιοι κι είναι δουλειά της Πολιτείας να κάνει τους απαιτούμενους ελέγχους. Είναι όμως εντυπωσιακή η ευκολία του συμψηφισμού ιδίως από έναν λαό που τον προηγούμενο αιώνα, όταν μετανάστευε μαζικά στις ΗΠΑ, εγκλωβιζόταν στο νησί Έλις και δεν θεωρούνταν καν λευκός. “Νο Greeks, no rats, all America” έγραφαν οι πινακίδες που αναρτούσε η Κου Κλουξ Κλαν έξω από χώρους εστίασης.

Ούτε ο χάρτης θα αλλάξει, ούτε μοιάζει να υπάρχει διάθεση να εκλείψουν οι αιτίες που ωθούν τους ανθρώπους να επιβιβαστούν για ένα επικίνδυνο ταξίδι. Η μετατροπή του προσφυγικού σε ζήτημα εθνικής ασφάλειας που λύνεται με «αποτροπή», «οχυρωματικά έργα» κι επαναπροωθήσεις πέρα από το να χαϊδεύει ακροδεξιά αυτιά δεν πετυχαίνει τίποτε άλλο σε μια ήπειρο που – και με όρους αγοράς- χρειάζεται εργατικά χέρια σε πολλούς τομείς της οικονομίας. Για την ανθρωπιά δεν δίνουν δεκάρα. Για την οικονομία;