Τα Νεώρια ανασυστήνονται

Την ικανοποίηση της Δημοτικής Αρχής για την ένταξη του συνόλου των Νεώριων σε πρόγραμμα χρηματοδότησης, στο πλαίσιο της Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΣΒΑΑ) του Δήμου Ηρακλείου εξέφρασε ο Δήμαρχος Αλέξης Καλοκαιρινός, έπειτα από την συνάντηση που πραγματοποιήθηκε με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη.

Ο Δήμαρχος Ηρακλείου τόνισε τη σημασία της ανακοίνωσης της Υπουργού Πολιτισμού για την ένταξη του συνόλου των Νεωρίων στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης, με χρηματοδότηση 10.100.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ, ο Αλέξης Καλοκαιρινός ανέφερε:

«Είναι πολύ σημαντικό αυτό που ανακοινώθηκε από την Υπουργό Πολιτισμού, την κυρία Μενδώνη, μια μέρα ακριβώς μετά την κατάθεση στο Ελεγκτικό Συνέδριο της Προγραμματικής Σύμβασης για τα Τείχη: Η ένταξη του συνόλου των Νεώριων σε χρηματοδότηση η οποία γίνεται μέσα την Στρατηγική Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Ηρακλείου με τα κονδύλια τα οποία κατανέμονται από την Περιφέρεια Κρήτης. Και είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό, αν λάβουμε υπόψη τόσο την αξία του μνημείου, όσο και την κατάσταση του αλλά και την χρόνια υστέρηση η οποία υπήρχε. Δεν υπάρχει εν ζωή Ηρακλειώτης ο οποίος να θυμάται τα Νεώρια σε μια κατάσταση διαφορετική από αυτήν στην οποία τα βρίσκουμε σήμερα».

Ο Αλέξης Καλοκαιρινός αναφέρθηκε στην ιστορία του μνημείου, στην αποκατάσταση και ένταξη νέων χρήσεων των Νεώριων, τονίζοντας: «Μπαίνουμε σε μια προσπάθεια που σε λίγα χρόνια θα αλλάξει την μορφή του παράκτιου μετώπου στο Ηράκλειο».

Υπενθυμίζεται ότι η αποκατάσταση και ένταξη νέων χρήσεων του συγκροτήματος Δυτικών Νεωρίων, της Αποθήκης Άλατος και της Δυτικής Αποθήκης, προϋπολογισμού 5.270.000,00 ευρώ, είχαν ήδη ενταχθεί στο αναθεωρημένο σχέδιο της (ΣΒΑΑ) του Δήμου Ηρακλείου, όπως τροποποιήθηκε από τη Δημοτική Αρχή τον Οκτώβριο του 2024. Τώρα, με την ένταξη και του Ανατολικού Νεώριου και της Δεξαμενής Ζάνε, επιτυγχάνεται η ένταξη του μνημείου ως ενιαίου συνόλου, όπως έχει μελετηθεί από την ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης υπό τον καθηγητή αρχιτεκτονικής Νίκο Σκουτέλη. Τα Νεώρια γίνονται ξανά επισκέψιμα, εντάσσονται στην καθημερινότητα της πόλης, αναβαθμίζουν δραστικά την εικόνα του ενετικού λιμανιού και προσφέρουν νέους χώρους πληροφόρησης και φιλοξενίας εκθέσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων, περίπου 2.500 τετραγωνικών μέτρων.

Οι προβλεπόμενες χρήσεις των Νεωρίων

Ακολουθούν οι προβλεπόμενες χρήσεις των Νεωρίων, όπως τις ανέφερε σε ανακοίνωση του ο Δήμος Ηρακλείου.

1. Δυτική Αποθήκη 180 τ.μ.: Θα χρησιμοποιηθεί ως σημείο ενημέρωσης των επισκεπτών. Το δώμα διαμορφώνεται ως υπαίθριος χώρος ανάπαυσης και θέασης
2. Δυτικά Νεώρια (τέσσερις θόλοι) 840 τ.μ.: Εκθεσιακοί χώροι, με κεντρικό άξονα την ναυπηγική τέχνη, αλλά και με ευελιξία για την πραγματοποίηση περιοδικών εκθέσεων χωρίς θεματικό περιορισμό.
3. Αποθήκη Άλατος, 320 τ.μ.: Πολυχρηστική αίθουσα περιοδικών εκθέσεων, εκδηλώσεων λόγου και δημόσιων συναντήσεων.
4. Ανατολικά Νεώρια, 770 τ.μ.: Ανοιχτός χώρος για υπαίθριες εκθέσεις – εκθέσεις γλυπτικής. Είσοδος στη δεξαμενή Ζάνε.
5. Δεξαμενή Ζάνε, 670 τ.μ.: Έκθεση με κεντρικό άξονα τα δημόσια έργα της Βενετοκρατίας – Αίθουσα εκδηλώσεων λόγου και μουσικής.
6. 7. Ο δημόσιος χώρος κίνησης και στάσης των περιπατητών. Θα αποτελέσει το συνδετικό ιστό για το σύνολο των μνημείων.

Η ιστορία των Νεωρίων Ηρακλείου

Τα Νεώρια κατασκευάστηκαν επί Ενετοκρατίας μεταξύ 13ου και 16ου αι. Οι Βενετοί, αφού συμπλήρωσαν τους φυσικούς βραχώδεις σχηματισμούς για τη διαμόρφωση λιμενοβραχιόνων, οργάνωσαν τον λιμένα του Χάνδακα για την ασφαλή διακίνηση του εμπορίου.

Ο λιμένας εντάχθηκε στην οχύρωση της πόλης και κατασκευάστηκαν το Φρούριο της Θάλασσας, τα Νεώρια, η Δεξαμενή και η Αποθήκη Άλατος. Στα τρία συγκροτήματα Νεωρίων κατασκεύαζαν, επισκεύαζαν και διατηρούσαν τις βενετσιάνικες γαλέρες.

Πρώτο οικοδομήθηκε το συγκρότημα των Arsenali Antichi (Αρχαία Νεώρια) το 1451. Μεταξύ 1552 και 1556 κατασκευάστηκε δυτικά του λιμένα, ένα ακόμη συγκρότημα Νεωρίων, τα Arsenali Vecchi (Παλαιά Νεώρια). Στην ανατολική πλευρά ανεγέρθηκαν μεταξύ 1556 και 1609, τα συγκροτήματα των Arsenali Nuovi και Nuovissimi (Νέα και Νεώτατα Νεώρια). Δυτικά των Arsenali Nuovi-Nuovissimi, στο κενό που διαμορφώθηκε μεταξύ των Νεωρίων και της μεσαιωνικής οχύρωσης κατασκευάστηκε η μεγαλύτερη Δεξαμενή νερού της πόλης (Cisterna).

Το μνημείο δεν σώζεται ακέραιο σήμερα: Τα Arsenali Anticchi είχαν καταρρεύσει στις αρχές του 19ου αιώνα από σεισμό. Για τη διαμόρφωση της νέας παραλιακής λεωφόρου κατεδαφίστηκε τον 20ο αιώνα το βόρειο τμήμα των Arsenali Vecchi και το μεγαλύτερο τμήμα των Arsenali Nuovi-Nuovissimi.

*πηγή φωτογραφιών, https://www.facebook.com/heraklion.gr